AUTISM SPECTRUM DISORDER-USONJI

 ----------------------UDHIBITI WA HASIRA ----------------------------

Kila mtu huzidiwa na hasira unapokuwa na mshangao, maumivu, kero au kuchukizwa. Hasira ni nzuri au mbaya kulingana na jinsi unavyoitikia. Ni jibu la kawaida ikiwa tunashughulika nayo kwa njia chanya. Kuwa na hasira kila wakati kunaweza kusababisha madhara kwa afya yako, hali ya akili, na uhusiano wako.

Ni Dalili Gani za Hasira

• Hatia

• Hamu ya kujitenga au kuondoka 

• Hamu ya kupiga kelele au kumpiga mtu

• Huzuni

• Msongo wa mawazo

• Wasiwasi

• Kuchukizwa

Mabadiliko ya Kimwili Yanayosababishwa na Hasira ni Yapi?

Inaweza kuwa vigumu kudhibiti hasira wakati inapofikia kilele chake, kwani husababisha kutolewa kwa adrenaline, ambayo inafanya mwili kuwa tayari kujilinda au kuondoka. Lakini kugundua ishara za hasira mapema kunaweza kukusaidia kuidhibiti vizuri zaidi. Mabadiliko ya kimwili yanayosababishwa na hasira ni:

1. Ongezeko la mapigo ya moyo.

2. Kukosa utulivu 

3. Kuongezeka kwa shinikizo la damu.

4. Kupumua kwa kasi.

5. kuhisi joto na jasho 

6. Tumbo kukwangua 

7.  kuwa tayari kwa hatua yoyote

8. Kutetemeka 

9. Kupata kichefuchefu au maumivu ya kichwa.

10. Kuwa na hisia za kutotulia au msongo.

Kwa nini ni muhimu kudhibiti hasira?

Hasira ni jibu la kawaida kabisa unapokuwa umekasirishwa au jambo lisilofaa limetendeka kwako au unahisi tishio. Inakuwa tatizo pale unapoeleza hasira yako kwa njia ambayo inaweza kuumiza wewe au wengine. Hivyo, ni bora kupata njia nzuri za kuachilia hasira yako badala ya kuharibu uhusiano wako na watu unaowajali au kujiumiza wewe mwenyewe katika mchakato huo.

Jinsi Gani Tunaweza Kudhibiti Hasira?

Vitu unavyoweza kujaribu kutuliza hasira ni kama:

• Kamwe usiseme chochote unapokuwa na hasira ambacho utajutia baadaye. Daima fikiria kwa umakini  mawazo yako kabla ya kusema au kutenda chochote.
• Wakati wowote unapoona hasira inakuwa kali, au tumia njia nyingine za kupumzika.
• Toa hasira yako baada ya kuwa mtulivu kwa kumweleza kwa mtu unaemwamini kwa nini ulikuwa na hasira kiwango kile.
• Kufanya mazoezi kunaweza kupunguza mafadhaiko na kukufanya usiwe na hasira. Wakati wowote unapoona hasira haiwezi kudhibitiwa, nenda kafanye mazoezi ya kukimbia au fanya shughuli nyingine ya kimwili.
• Jipatie muda mwenyewe kila siku. Fanya vitu unavyopenda na vifurahishe.
• Unapopata hasira, acha kufikiria kuhusu kilichokusababishia hasira, badala yake fikiria jinsi unavyoweza kutatua tatizo hilo kabla halijatokea.
• Daima samehe, na usilinde chuki. Fikiria kwa mtazamo chanya na epuka uchungu na hisia za kutojali zikuzuie kufikiria kwa mtazamo chanya.
• Zungumza na rafiki na familia kuhusu mambo yanayokusumbua badala ya kuyabakisha ndani.

 

Pata msaada wa kitaalamu ikiwa unahisi hauwezi kudhibiti hasira yako hata baada ya kujaribu kila kitu kingine

Ni wakati gani wa Kutafuta Msaada wa Kitaalam?

Tafuta msaada kutoka kwa mtaalamu wa afya ya akili mara moja ikiwa:

• Unahisi hasira na kukasirika muda wote, haijalishi unajaribu kufanya nini.
• Una matatizo ya mara kwa mara katika mahusiano na kazi kutokana na hasira yako.
• Unajiingiza katika ugomvi.
• Unamshambulia kimwili mwanafamilia au mtoto yeyote.
• Unavunja vitu nyumbani unapokuwa na hasira.
• Unakosa udhibiti na kuendesha gari kwa hatari unapokuwa na hasira.
• Una hali za kisaikolojia kama ugonjwa wa bipolar, ugonjwa wa mstress baada ya mshtuko, au ugonjwa wa mpaka wa utu.
• Unatumia pombe kupita kiasi au dawa za kulevya ukidhania kuwa unatatua

Nini maana ya udhibiti wa Hasira?

Usimamizi wa hasira unahusisha njia mbalimbali ambazo husaidia kutambua ishara na visababishi vya hasira na kuzishughulikia kwa njia chanya. Karibu kila mtu anaweza kujifunza kudhibiti hasira yake, lakini hii haimaanishi kwamba unazuia hasira ndani yako na kuepuka hisia zinazohusiana nayo. Badala yake, inatusaidia kutambua visababishi mapema na kutusaidia kubaki watulivu na kuwa na udhibiti.

Hata baada ya kujaribu njia zilizotajwa hapo juu, ikiwa hasira yako ina athari hasi kwenye mahusiano au inasababisha tabia za vurugu na hatari, ni busara kushauriana na mtaalamu wa afya ya akili au kuhudhuria madarasa ya usimamizi wa hasira

prepared by 

DANIEL SAMWEL

Occupational Therapist

Ndamo Rehab Solutions